زمان ورود خودروهای جدید به بازار اعلام شد

سؤال: تقریباً به‌نظر می‌رسد 5 نفر از اعضای هیئت دولت در این همایش شرکت کردند و همه در حوزه انقلاب صنعتی چهارم یا انقلاب چهارم صنعتی صحبت کردند، این موضوع چیست؟

علی‌آبادی: این همایش که در واقع دومین همایشی است که وزارت صمت مؤسس و میزبان آن است،‌ آنچه که مهم است و مردم ما می‌دانند تحولات چشمگیری است که در دنیا در حال پیگیری است. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در یک جهانی داریم زندگی می‌کنیم که به سرعت در حال تحول است، همین تلفن های همراه که امروز دست شماست مثلاً 50 سال پیش نبود و کسی باور نمی‌کرد 50 سال بعد یک وسیله دست شما می‌آید که با این وسیله خیلی از کارهای روزمره تان را انجام بدهید و خیلی از کارهایی که قبلاً می‌کردید را دیگر نکنید، خیلی کارها را که نمی‌کردید، بکنید. به نظر می‌رسد که ما در مسیری هستیم که آینده به همین شدت متحول خواهد شد، یعنی شاید بیش از این متحول شویم. اگر دوران انقلاب های صنعتی را نگاه کنید مثلاً انقلاب صنعتی اول که ماشین بخار خلق شد و موجب شد تا کشورهایی که به آن فناوری در آن موقع دست داشتند فاصله چشمگیری از سایرین بگیرند به نحوی که اکنون هنوز نتوانستند که جبران کنند مثلاً شما ببینید می‌گویند جهان اول، جهان دوم، همین جهانی بودند که آن زمان به آن فناوری ها دست داشتند، به ماشین بخار که بعداً نمادش را در کارخانه های نساجی آن موقع بود، بعد حمل و نقل ریلی که لوکوموتیوهای بخاری و اینها شکل گرفت و دیگر این که موجب شد فاصله اقتصادی بسیار زیادی در دنیا بوجود بیاید، یک عده شدند جهان اول، یک عده شدند جهان دوم، جهان سوم و همین طور غیره. انقلاب صنعتی دوم در واقع بحث برقی‌سازی بود یعنی ماشین های برق مطرح شد و بعد جایگزین شدن اینها به ماشین بخار و باز این فاصله را بیشتر کرد. اما چیزی حدود 100 سال انقلاب های صنعتی اول و دوم و سوم، زمان داشتند،‌ اما انقلاب صنعتی چهارم خیلی زودتر اتفاق افتاد و به نظر می‌رسد که انقلاب صنعتی بعدی که انقلاب صنعتی پنجم باشد زودتر از اینها رخ دهد. ما اکنون در دوره ای هستیم که اصطلاحاً به آن می گوییم اینترنت اشیا و هوشمندی رباط ها و هوش مصنوعی که به این می گوییم انقلاب صنعتی چهارم ولی به نظر نمی رسد که این هم دوام چندانی داشته باشد.

سؤال: ما کجای این قصه هستیم، ما که می‌گوییم یعنی ایران، صنعت ایران؟

علی‌آبادی: توضیح می‌دهم، اول می خواهم این فضا را بوجود بیاورم که یک تحولی دارد شکل می گیرد. ما داریم حرکت می کنیم از یک جهان ساده به یک جهان فوق العاده پیچیده تر،‌ این پیچیدگی ها را اگر در درون خودمان بتوانیم هضم کنیم، ما هم در دنیا به جای این که دنبال کننده باشیم می توانیم پیشرو باشیم. خوشبختانه ظرفیت های کشور، ظرفیت های بسیار خوبی است، گرچه ما به لحاظ منابع هم در وضعیت نسبتاً خوبی هستیم اما از جنبه منابع انسانی به نظر می رسد که اینجا ظرفیت ها قابل توجه تر باشد و ما خوشبختانه در این بخش برای گفتن حرف داریم، دانشگاه های خوبی داریم، جوانان آموزش دیده خوبی داریم، ظرفیت های خوبی داریم.

به هر حال آنچه که می خواهد اتفاق بیافتد و یا بعداً اتفاق خواهد افتاد بحث کاربردی تر شدن هوش مصنوعی در زندگی روزمره ما خواهد بود و بعد رابطه انسان با این هوش مصنوعی. اکنون ماشین ها دارند می روند به سمت ماشین های خودران و ماشین های هوشمند، در همین نمایشگاه هم تعدادی ماشین ایرانی عرضه کردیم که سطحی از هوشمندی در اینها وجود داشت، شما اکنون در زندگی روزمره تان هوشمندی را هم می بینید، در همین تلفن همراهتان می بینید که هوشمندی وجود دارد و در زندگی های آینده که مثلاً ما حالا می توانیم مثال هایی از آن را هم بزنیم این وضعیت را می بینیم گرچه در این جلسه فکر نمی کنم شما بخواهید وارد جزئیات شوید.

سؤال: نه ما بیشتر کاربردی این موضوعات را دنبال می کنیم و صنعت را می خواهیم ببینیم اکنون شرایطش چه طور است و چه نسبتی با فناوری های نوین دارد؟

علی‌آبادی: آنچه که دارد اتفاق می افتد صنایع ما هم دارند متناسباً با دنیا هوشمند می شوند، اگر شما اکنون به صنایع کشور مراجعه می کنید ملاحظه می کنید که در واقع این تحولات در آنجا هم در حال رخ دادن است، استفاده بیشتر از رباط ها برای انجام کارها گرچه کم و بیش بعضی از صنایع هنوز کمتر و بعضی بیشتر ولی به نظر من دارد متداول می شود و این می تواند سرعت تحقق اهداف را بیشتر کند،‌ هزینه ها را کمتر کند و یک جوری بهره وری را بهبود بدهد. در مجموع اگر بخواهم به سوال شما جواب بدهم این است، که ما اتفاقاً در زمره کشورهای نسبتاً جلو قرار می گیریم در مقایسه با کشورهایی که در دنیا هنوز با این واژه ها آشنا نیستند. این همایش سعی داشت برای این که ارتباط هدفمندی را بین شرکت های دانش بنیان و شرکت های بزرگ که عمدتاً منبع محور هستند بوجود بیاورد تا بتوانیم سرمایه های انسانی مان را هدایت کنیم به سمت استفاده بهینه از منابع خدادادی.

سؤال: اکنون کدامیک از صنایع ما بیشتر یا ارتباط نزدیک تری با صنایع دانش بنیان گرفته است؟

علی‌آبادی: اکنون این طوری نمی شود قضاوت کرد، وقتی از آنها سوال می کنیم همه می گویند ما ارتباط داریم، ما در نشست قبلی که حدوداً دو ماه پیش برگزار شد، شرکت ایمیدرو را وزارت صمت کاندید کرد برای این که با 500 شرکت دانش بنیان که فعال بودند در آن حوزه، ارتباط بگیرد و قراردادهایی را بین آنها منعقد کند، تقریباً نزدیک به 15 همت ما منبع را یا به عبارتی به نوعی منابع را اختصاص دادیم برای این که این ارتباطات را بین اینها برقرار کنیم و خوشبختانه این ارتباط شکل گرفته، در همین همایش هم سعی کردیم ایدرو را بیاریم با این شرکت هایی که برای سازمان گسترش بودند، به نوعی با شرکت های دانش بنیان پیوند بزنیم، همه تلاش وزارت صمت است که اینها را به همدیگر ملحق کند و از محل این الحاق بتوانیم سرمایه های انسانی مان را فعال تر کنیم و منابع خدادادی را با بهره وری بیشتری بتوانیم مؤثر کنیم در زندگی برای رفاه مردم.

سؤال: یعنی این که ما میزان قراردادها یا تفاهم نامه هایی که بین ایدرو با شرکت های دانش بنیان امضا شده یا در حال عملیاتی شدن است، یک چیزی حدود 15 هزار میلیارد تومان بوده است؟

علی‌آبادی: معادل 15 هزار میلیارد تومان منبع اعم از ضمانت نامه تا منبع مستقیم نقدی در واقع تجهیز شده است.

سؤال: یعنی گردش تجاری فقط آن شرکت های دانش بنیانی که با یک شرکت بزرگ دارند همکاری می کنند این رقم است؟

علی‌آبادی: دستکم اینقدر محقق خواهد شد در خلال این برنامه که یک برنامه حداکثر دو ساله است.

سؤال: ما در صنایع بزرگ وضعیت مان چطور است در حوزه دانش بنیان؟ طی دو سه سال گذشته حضرت آقا بارها موضوع دانش بنیان را آوردند در صدر قرار دادند، نام سال به عنوان دانش بنیان انتخاب شده و این موضوع به عنوان یک تکلیف همه حوزه ها از جمله صنعت شده، ما چه مقدار این را و این مطالبه حضرت آقا را جامه عمل پوشاندیم؟

علی‌آبادی: مقام معظم رهبری خیلی جلوتر از صنعت حرکت می کنند، خیلی بهتر از بقیه جامعه حرکت می کنند، شما نگاه کنید در همین شعارهای سال وقتی نگاه کنید مثلاً هوشمندی را می بینید، می بینید که در 10 سال گذشته همه شعارها به طور اخص اقتصادی انتخاب شده، در سنوات قبل هم همین طور بوده ولی می بینیم در 5 سال گذشته به ویژه کلمه تولید اصراراً آمده در تمام واژه ها که شما اگر می خواهید تورم را مهار کنید از مسیر تولید باید این کار را بکنید و به نظر من آن یک مقوله ای است که باید به طور خاص به آن پرداخته شود با توجه به این که با مطالعه در واقع این مطالب مطرح می شود واقعاً ارزش این را دارد که همایش ها در این رابطه برگزار شود و به آن پرداخته شود. اما من می خواهم چند تا آدرس بدهم از این هوشمندی. مثلاً یکی از شاخص های هوشمندی مصرف انرژی است، ما اکنون در حال حاضر در شدت انرژی در دنیا رتبه خوبی نداریم، شدت انرژی یعنی چه؟ یعنی مقدار برقی که مصرف می کنیم برای تولید هر واحد جی دی پی، این یک شاخص بین المللی است که رتبه خوبی هم اکنون ما در آن نداریم حال اگر این را مسئله کنیم برای شرکت های دانش بنیان، ما چگونه می توانیم شدت انرژی را کاهش دهیم. من یک مثال در حمل و نقل عرض می کنم در حمل و نقل وقتی ما می رویم به سمت برقی سازی که اکنون بحثی است که ما داریم دنبال می کنیم یک هدف فوق العاده عالمانه در آن است و چیست و آن این است که می تواند مصرف انرژی را، مصرف سوخت را در این بخش به شدت کاهش دهد چرا؟ به خاطر این که فرآیندی که در ماشین های برقی دنبال می شود، فرآیند برگشت پذیری است نسبتاً در مقایسه با خودروهای حرارتی که آنها اصولاً فرآیندها برگشت ناپذیرند، بنابر این شدت انرژی در اینجا می تواند، یعنی مصرف انرژی می تواند به شدت کاهش پیدا کند. یا مثلاً در تنوع دادن به انرژی مصرفی، ما مثلاً آنجا الزاماً از سوخت های فسیلی استفاده می کنیم ولی اینجا می توانیم از تنوعی از سوخت ها مثلاً از انرژی خورشیدی می توانیم استفاده کنیم، از نیروی باد، از نیروی خورشید، یا از انرژی نیروگاه های آبی یا اتمی، همه اینها می توانند منبع اولیه برای حمل و نقل باشند. این که بتوانیم مثلاً حمل و نقل را به طور جامع نه فقط خودروهای داخل شهرها را که تأثیر زیست محیطی هم می تواند داشته باشد، نه حمل و نقل ریلی آن را هم برقی کنیم، حمل و نقل جاده ای را هم برقی کنیم، اگر بتوانیم یک چنین کاری انجام بدهیم می تواند یک منفعت بزرگ نصیب شود، این یک سطحی از هوشمندی است یا مثلاً فرض بفرمایید که البته مثال ها خیلی متنوع است اگر من بخواهم به مثال بپردازم ممکن است وقت جلسه شما را بگیرد ولی این که ما بتوانیم بهره وری را مثلاً در تولید بالا ببریم، مثلاً خام فروشی نکنیم، اکنون اگر یک شاخص بخواهیم شاخص قابل توجه به مردم بدهم نگاه کنیم که ببینیم واردات ما وزنش چقدر است، ارزشش چقدر است، صادرات ما وزنش و ارزشش چقدر است، هر وقت وزن واردات کم بود اما ارزش آن بالا بود، معلوم می شود ما داریم کالای مثلاً دانش بنیان وارد می کنیم، از این طرف برعکس داریم مواد خام صادر می کنیم، تلاش ما بر این است که در این موضوع بتوانیم با کمک شرکت دانش بنیان با تعریف مسائل درست و پیدا کردن راه حل های منطقی و دانش بنیان برای آنها وضعیت بهره وری را در کشور بهبود دهیم، تولید صادرات محورمان را هوشمندانه دانش بنیان کنیم یعنی ثروتی که از محل دانش خلق شده نه ثروتی که از محل منبع اولیه خلق شده.

سوال: یکی از موضوعات مهمی که هر وزیر صنعتی که آمده بالاخره راجع به آن صحبت کرده و اصلاً دغدغه مردم است بحث خودروسازی است،  چرا میزان مصرف انرژی در خودروهایی که داخل تولید می شود اینقدر بالاست که گاهی اوقات اصلاً قابل مقایسه با سوختی که مصرف می کند با خودروهای خارجی نیست و این هم به گونه ای می شود خام فروشی تلقی کرد چون انرژی بسیار زیادی را مصرف می کند. الان نمی دانم بیش از 100 میلیون لیتر، چرا این اتفاق افتاد؟

علی‌آبادی: البته ما در یک دوره تاریخی قرار گرفتیم که می توانیم دو تا مسئله را با هم حل کنیم، این که ما بیاییم ماشین های سنتی مان، ماشین هایی که با سوخت های فسیلی را بهبود بدهیم، حتماً این کار را باید بکنیم چون یک دوره ای طول خواهد کشید تا این که این ماشین ها به ماشین های جدید تبدیل شوند ولی نباید روی این بخش سرمایه گذاری گسترده بکنیم مثلاً ما برویم به روی موتورهای احتراق داخلی به طور گسترده سرمایه گذاری کنیم، موتورهای با راندمان بالاتر بسازیم، به نظر من حتی اگر می شود اینجا در این مرحله وارد هم بکنیم ایرادی هم ندارد چون این دوره سپری خواهد شد. دنیا دارد وارد یک دوره تازه می شود، خودروهایی که قبلاً به آنها خودروهای آینده می گفتیم داریم می بینیم، همین روزهای آینده ان شاءالله مردم ما در سطح تهران هم می بینید خودروهایی که با خودروهای قبلی فرق می کنند، خودروهای برقی را و بعد خودروهای هوشمند را، خوشبختانه خودروسازان داخلی ما هم این پیام را دریافت کردند و ما امیدوار هستیم که در سال آینده بتوانیم سطحی از هوشمندی را در خودروهای تولید داخل داشته باشیم. اما خودروهای برقی که خودروهای آینده هستند این فرصت را به ما می دهند که ما این تحول را از یک جایی شروع کنیم که دنیا تازه شروع کرده و خیلی عقب نیفتادیم در اینجا و با توجه به ظرفیت های دانش بنیانی که داریم من امیدوارم که فاصله چندانی پیدا نکنیم بلکه جلو هم بیافتیم، می توانیم به ضرس قاطع بگویم که ما جزو پیشتازان بودیم زمانی که این بحث های تئوری مطرح بود، من خودم یادم می آید، در دانشگاه ما جزو کشورهایی بودیم که بیشترین مقالات را در این زمینه داشتیم و حرف داشتیم برای گفتن و دوره های مثلاً مربوط به اینها در دانشگاه های ما سوابقش خیلی دور نیست از کشورهای پیشتاز و پیشرو، مثلاً شما ببینید، در رشته درس محرک های غیر متداول بیش از 20 سال است که در دانشگاه ما تدریس می شود در حالی که همین موضوع، مربوط می شود به محرک های آینده، بنابر این من می توانم به شما این را بگویم که ما در مسیر تحول قرار داریم و امیدوار هستیم که بتوانیم خیلی زود تاکسی ها را در تهران برقی کنیم، حمل و نقل عمومی را برقی کنیم، از این محل هم یک تأثیر روی محیط زیست بگذاریم و ان شاءالله اثر زیست محیطی را مردم ببینند.

سوال: خیلی زود یعنی چه وقت؟

علی‌آبادی: اکنون شروع شده، ما اکنون نصب شارژرها را شروع کردیم داریم زیرساخت را توسعه می دهیم، از شاید همین هفته اول آذر ماه که اکنون در آن هستیم تاکسی ها به تدریج چون باید فرهنگ سازی شود، چون یک فرهنگ تازه با خودش می آورد. باید آموزش های لازم به مردم داده شود، یک پیوست فرهنگی برای این تهیه شده که از همین روزها تلویزیون شروع می کند به آموزش به مردم که چه جوری با این پدیده کنار بیایند چون نمی شود ما یک دفعه وارد یک اتفاق بشویم که بعد برای مردم دردسر درست کند، باید گام به گام هم مردم را آموزش دهیم، هم آماده کنیم. دولت بنا دارد که 100 هزار تاکسی برقی را در سطح شهر بزرگ خیلی زود، یعنی تا پایان همین امسال عرضه کنیم ، به هر حال تحول نسبتاً بزرگی است، یک اقدام بزرگ تحولی است بایستی زیرساختش را متناسباً توسعه داد، همزمان تأمین ارز لازم برای این ماشین ها که اکنون خوشبختانه تأمین شده و دارد وارد می شود و بعد خودروسازان مان دارند آماده می شوند برای این که اینها را تولید کنند و ما اکنون تقریباً دو سه نمونه خودروی داخلی داریم که در نمایشگاه اخیر عرضه کردیم که اینها دارند مراحل آخر تست هایشان را پشت سر می گذارند و من فکر می کنم ان شاءالله اوایل سال آینده شاید در نیمه اول سال ما عرضه اینها را هم داشته باشیم. بنابر این در یک فضای نسبتاً خوب هستیم در قیاس منطقه، اصلاً در کشورهای منطقه ما به غیر از برخی کشورهای منطقه، فاصله چشمگیری با ما دارند در این موضوع و در مقایسه با دنیا هم وضعیت چندان بدی نداریم به لحاظ علمی لااقل، این را مطمئناً به لحاظ فناوری در وضعیت بسیار خوبی هستیم ولی به لحاظ صنعتی و تجاری باید کار کنیم. اکنون وزارت صمت سیاست کلی اش این است که بتواند در این جهت ان شاءالله تشویق کند. بیش از 30 شرکت داخلی دارند تلاش می کنند ما را همراهی کنند و این به نظرم پتانسیل نسبتاً خوبی است.

سوال:  ساخت خودروهایی که با سوخت فسیلی کار می کردند در گذر زمان فراز و فرودهایی داشت و خیلی راضی کننده نبود، اکنون هم همین طور است و در این زمینه تقریباً داریم مماس با دانش جهانی حرکت می کنیم چون از زمانی که این موضوع در دنیا هم هست خیلی سال نگذشته است یعنی دانش، دانش نوینی است، در این زمینه چکار کردیم، یعنی چقدر با شرکت های دانش بنیان همکاری کردیم که بتوانیم این را عملیاتی کنیم؟

علی‌آبادی: اکنون اگر بخواهم مقایسه کنم، شما اگر هم اکنون خودروهای جدید خودروسازان داخلی ما را ببینید حال چه خودروهایی که مثلاً سهم ساخت داخل شان بالای 60 – 70 درصد است چه خودروهایی که در حدود 50 درصد است نگاه کنید می بینید که فاصله خیلی زیادی،  ندارند از دنیا اگر چه ممکن است با بهترین های دنیا قابل مقایسه نباشند اما با متوسط دنیا قابل مقایسه هستند. مصرف سوخت به شاخص کمتر از 8 لیتر در هر 100 کیلومتر رسیدیم، این اساساً محل سرمایه گذاری بیشتر و جدید ندارد، چرا؟ چون دنیا هم دارد از این حوزه خارج می شود. اکنون شما اگر نروژ را مطالعه کنید می بینید بیش از 80 درصد خودروهایشان برقی شده است یا مثلاً چین، من اخیراً برای مأموریتی رفته بودم شانگهای تقریباً همه حمل و نقل عمومی شان برقی شده و حمل و نقل مردم هم بالای 30 – 35 درصد پلاک خودروها، پلاک سبز است یعنی پلاک خودروهای برقی است. ما باید به نظرم بیشتر انرژی مان را مصرف کنیم برای این که از این پدیده عقب نیافتیم، یعنی اینجا ما با دنیا فوری همراه شویم و این اتفاق اکنون خوشبختانه در کشور کلید خورده، وزارت صمت با تمام قوا دارد تلاش می کند که این حرکت را در کشور جا بیندازد. لذا وقتی از من می پرسند که خودروهای بنزینی چه می شوند؟ می گویم خودروهای بنزینی در برنامه دارند جلو می روند و پیشرفت شان هم خوب است، ما آنها را هم دنبال می کنیم، چون به هر حال اگر این تحول بخواهد شکل بگیرد 10 سال طول می کشد و لذا در خلال این 10 سال بایستی ما روندها را آنجا بهبود دهیم ولی سیاست مان نباید تمرکزاً بر این باشد که اینها را حتماً داخلی کنیم، نه، چون این فرآیند گذراست،‌ باید برویم به سمت آن قسمت هایی که برای ما خلق فناوری می کند و می تواند اثرات دیگری داشته باشد یا از سرریز فناوری در جاهای دیگر آنجا استفاده کنیم اما تمرکز خودمان را معطوف کنیم به خودروهای آینده، خودروهایی هستند که نه دیگر آینده به آن معنا دور، نه خیلی نزدیک که چه بسا چند سال دیگر، در اروپا مثلاً شما 5 یا 6 سال دیگر اصلاً خودروهای بنزینی دیگر نمی بینید، اکنون روندها این طوری است که دارند می روند به این سمت، چون نه محیط زیست به شما اجازه می دهد، بحث های گرمایش زمین و حرارتی که اینها تولید می کنند.

سوال: قیمت اینها چه طور خواهد شد و در مورد باصطلاح بحث های خودروهایی که سوخت فسیلی دارند، بالاخره چه سیاستی را دنبال می کنید؟

علی‌آبادی: چالش اصلی در خودروهای برقی ذخیره سازی انرژی است که این چالش در دنیا پیگیری می شود کما این که بعداً هم پیگیری خواهد شد یعنی فرآیند مستمری است، برای این که دانسیته انرژی و چه وزنی و چه حجمی هنوز فاصله قابل توجهی با سوخت های فسیلی دارد گرچه اکنون خیلی خوب شده، اکنون مثلاً ما در ایران رسیدیم به 230 وات به ازای هر کیلوگرم که این رقم رکود بسیار بالایی است، مثلاً بهترین رکوردها حدود 200 – 190 – 165 وات بر هر کیلوگرم است که ما خوشبختانه داریم به این رکورد می رسیم. سرمایه گذاری قابل توجهی را در ساخت باتری شروع کردیم در کشور، که به زودی رونمایی خواهد شد، مردم ما خواهند دید، منتها تحولات فقط به سمت باتری نیست،‌ به سمت هیدروژن است به عنوان ذخیره انرژی، دانشگاه های ما می توانند از این فرصت استفاده کنند، از همین جا من دارم اعلام می کنم در همین همایش ها هم اعلام شد که استقبال می کنیم از تیم های پژوهشی که در این زمینه فعالیت بکنند نه به صورت مقطعی، به صورت مستمر، یعنی ما آمادگی داریم بعضی دانشگاه ها را اینجا وزارت علوم هم در این همایش حضور داشتند و آقای دکتر زلفی گل فرمایشاتی داشتند و ما اکنون با بعضی از دانشگاه ها داریم به صورت زیربنایی کار می کنیم برای این که در حوزه ذخیره سازی انرژی برای همراه با ماشین، همراه با وسیله نقلیه بتوانیم از راه حل های خودی استفاده کنیم، راه حل های بومی استفاده کنیم، راه حل هایی که مال ما هستند، راه حل هایی که طراح و مبتکرش خودمان هستیم. من به شدت امیدوار هستم، من فکر می کنم که اگر همه با هم همراهی کنند چون این واقعاً نیاز به یک همراهی ملی دارد، اگر چنانچه اینجا کسی ساز مخالف بزند فقط زمان از دست ما گرفته خواهد شد، باید با یک هماهنگی کامل که خوشبختانه اراده دولت است، اراده سایر دستگاه های ملی مثل مجلس، مثل قوه قضائیه است، مردم هم که قطعاً استقبال می کنند از تحولات سازنده. من به شدت امیدوار هستم، به امید خدا ما در این بخش پیشرفت های خیلی خوبی خواهیم داشت. در بخش خودروهای سنتی هم همین طور برنامه های خوبی دنبال می شود، سرمایه گذاری تازه در آن بخش ها نباید کرد باید از روش های به حساب میانبر برای دستیابی به فناوری های بالا برای بهبود خودروهایی که تولید می کنیم، استفاده کنیم ولی تمرکزاً روی خودروهای آینده کار کنیم، از جمله ویژگی های خودروی برقی این است که لنت کمتری مصرف می کنند، روغن مصرف نمی کنند، فیلتر هوا مصرف نمی کنند، کل قطعات متحرک شان یک چیزی حدود 600 قطعه بیشتر نیست در حالی که در موتور احتراقی این مثلاً دو سه هزار قطعه است و خیلی فرق است. تعمیرات خیلی کمتر می شود و هزینه ها خیلی کم می شود، بعضی مشاغل البته باید تغییر کنند، مشاغل تازه ایجاد می شود، تحول شیرینی است، به نظر من تحولی است که طعمش خیلی زود زیر دندان مردم می رود.

سوال: قیمت ها چه طور است؟

علی‌آبادی: باتری های این خودروها نسبتاً گران است، دولت برای این که فشار زیادی به مردم نیاید از اهرم تعرفه استفاده می کند،‌ برای تاکسی ها که اساساً سهم قابل توجهی از تاکسی ها را دولت پرداخت می کند که آن سهم باتری است، تقریباً 10 هزار و 500 دلار وزارت نفت از محل سوخت صرفه جویی شده، اینجا کمک می کند که خیلی زود هم خودش بهره مند می شود از آن، ­در مورد خودروهای مردم، خودروهایی که داده می شود فعلاً چیزی که دارد انجام می شود تعرفه است که تقریباً ما داریم تعرفه را به کمترین مقدار ممکن می بریم که با تعرفه بتواند مساعدت خیلی بزرگی برای مردم صورت بگیرد، اگر خودروسازی این خودرو را بسازد که اصلاً تعرفه ندارد اما برای وارداتش فعلاً در این مقطع ما داریم تعرفه را می بریم به سمت حداقل.

سوال: اکنون چه تعداد محصول دانش بنیان ما داریم وارد می کنیم، شما به عنوان سکاندار صنعت کشور؟

علی‌آبادی: در این فرآیند مستمر است چون محصول دانش بنیان ممکن است الان یک چیزی باشد، فردا یک چیزی نباشد، یا یک چیزی فردا ایجاد می شود که اکنون نیست. می توانم بگویم که سهم واردات هنوز قابل توجه است و من فکر می کنم شرکت های دانش بنیان فرصت خیلی خوبی دارند برای این که جایگزین این محصولات وارداتی شوند. بله، این شاخص خوبی است برای این که ببینیم ما در کجای این ماجرا هستیم، هر چقدر که واردات ما به سمت واردات مواد اولیه و مواد خام برود و صادرات مان به سمت محصولات توسعه یافته برود، این شاخص نشان می دهد که ما توسعه یافته ایم. متأسفانه در این مرحله، در بهترین وضعیت بالانس هستیم، ولی باید برویم به سمت بهبود، این همایش که اکنون دارد پیگیری می شود هدفش همین است، هدفش رسیدن به این نقاط است.

سوال: معمولاً رؤسای سابق، وقتی می خواستند یک هدیه به میزبانان خودشان بدهند یک صنایع دستی، فرش از این حوزه ها تقدیم می کردند که کار خوبی بود، اکنون رئیس جمهوری در دولت سیزدهم وقتی می رود تولیدات دانش بنیان را می برد مثلاً یک دستگاهی که می تواند جراحی کند از راه دور یا موضوعات دانش بنیان در حوزه نانو و دیگران، برای این که این تقویت شود شما آیا اقدام و تدبیر خاصی برای حمایت از شرکت های دانش بنیان دارید یا نه؟

علی‌آبادی: این ابتکار خیلی خوبی است چون من خودم این کار را انجام میدادم، من یادم می آید وقتی که برای اولین بار که نیروگاهی را در عراق برنده شدیم برای هدیه به مقام ارشد عراقی ما یک شبیه ساز آموزش نیروگاه را به آنها هدیه کردیم که طراحی و ساخت ایرانی بود و خیلی استقبال کرد. چند وقت پیش که رفته بودم برای بازدید از آنجا پیش از این که در این صندلی بنشینم دیدم که دارند از آن وسیله استفاده می کنند، بعد پرسیدم چطور است؟ گفتند عالی، یا مثلاً اکنون صادرات دانش بنیان زیاد داریم، ما هم اکنون به همین کشور عراق اگر بروید ببینید فهرست بلندی از کالاها دارد به آنجا صادر می شود که اینها همه عمدتاً دانش بنیان هستند اما اگر بگویید که آیا ما واقعاً همه محصولات دانش بنیان مان را به نحو احسن حمایت کردیم، اکنون دیگر محصولات خارجی وارد نمی کنیم، باید بگویم خیر، متأسفانه ولی این سیاست در وزارت صمت قاطعانه دنبال می شود برای این که از محصولات دانش بنیان حمایت شود. من این قول و وعده را به شرکت دانش بنیان دادم، کالای ایرانی که با کیفیت مناسب همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند قابلیت عرضه در بازار بین المللی را داشته باشد، مورد حمایت ما است یعنی به نحو کامل و جامع مورد حمایت وزارت صمت است و قطعاً با اعمال تعرفه های قابل قبول جلوگیری می کنیم از واردات آنها و برای صادرات آنها سعی می کنیم تسهیلات فراهم کنیم که بتوانند در عرصه جهانی عرضه شوند. این نکته شما که فرمودید که مثلاً به عنوان هدایا البته من فکر می کنم که کالای مثلاً سنتی ما اینها حتماً باید مورد حمایت باشد ولی می خواهم بگویم به عنوان شاخصی از توسعه یافتگی کشور می تواند محصولات دانش بنیان باشد.

سوال: اکنون شما بسته خاصی برای حمایت از این شرکت های دانش بنیان طبعاً در وزارت صنعت دارید؟

علی‌آبادی: ما در وزارت صنعت، معدن و تجارت یک شاخص هایی را داشتیم، اولویت تأمین ارز برای واردات مواد اولیه است، حالا اگر شرکتی بخواهد ارز بگیرد ما به شرکت هایی ارز را اختصاص می دهیم که برای مواد اولیه می خواهند وارد کنند. اولویت تخصیص ارز این است که بهره وری بیشتری بر صادرات داشته باشند، یعنی مواد اولیه آمده و شده کالا و این کالا صادر شده، هر کس که صادر کننده کالا است آن در اولویت تخصیص است. عیناً در تأمین منابع ریالی هم همین طور یعنی اینها را کردیم به صورت امتیاز و داریم اعلام می کنیم به شرکت ها که بدانند. هم اکنون، ما تقریباً در بسیاری از کالاها سقف را برای تخصیص ارز تقریباً برداشتیم خوشبختانه با همکاری بانک مرکزی، وضعیت مناسبی است و همین که گفتم اولویت دهی به شرکت هایی که نیازمند ارز برای تولید هستند تا برای این که بخواهند مثلاً کالایی را بیاورند و مصرف کنند البته آنها هم باید متناسباً براساس سیاست ها و معیارهایی به ارزشان برسند ولی اولویت با این شرکت ها است و مشوق هایی گذاشتیم، درست است این بسته تشویقی را می شود بیشتر درباره اش اطلاع رسانی کرد تا بدانند، ولی فکر کنم خود شرکت ها می دانند.

سوال:‌ این فن بازارهایی که تشکیل می شود که با استفاده از شرکت های دانش بنیان شکل گرفته، چه مقدار شما اینها را مؤثر در سرعت گرفتن توسعه کشور بر مبنای دانش بنیان می بینید؟ 

علی‌آبادی: سوالتان خیلی سوال بزرگی است، یعنی سوالی است که شاید می شود روی آن مدتی صحبت کرد، به من اجازه بدهید از یک زاویه دیگری به موضوع نگاه کنم، محرک تولید بازار است، ما اگر چنانچه بازار نداشته باشیم اصلاً تولید نمی توانیم بکنیم، چه دانش بنیان باشد، چه دانش بنیان نباشد. بنابر این اولین کاری که ما دنبال می کنیم این است که زمینه های مصرف فراهم کنیم، گاهی برای ایجاد زمینه مصرف ممانعت می کنیم، از واردات یعنی یک کالایی که دارد از یک طریق دیگر تأمین می شود، سعی می کنیم تأمین آن را کم کنیم تا بتوانیم از طریق تولیدات داخلی آن را جایگزین کنیم، ولی شاید بهتر از آن این باشد که بتوانیم فضا را برای صادرات کالاهایمان در خارج از کشور فراهم کنیم یعنی برای شرکت هایمان شرایطی را ایجاد کنیم که بتوانند در عرصه بین المللی حضور پیدا کنند، آنجا بازار خیلی بزرگتر است، بنابر این بازارسازی چه در داخل و چه در خارج از کشور از جمله ضروریات هر توسعه ای است و اگر چنانچه ما در این بخش دچار رکود شویم بدون تردید اولین صدمه اش را تولید کنندگان خواهند دید.

سوال: شما هم در حوزه تدریس و دانشگاه استاد صنعتی هستید و هم در حوزه سالیان دراز هم در مپنا همین کار را می کردید، الان سکان کل صنعت، معدن و تجارت کشور را در اختیار شما قرار دادند و با این کاری که دارید انجام می دهید، شاید آینده بگویند که فرض کنید که دوره چهارم صنعتی از این دوره شروع شد، من بحثم این است، برای این که  تولید کالاهای دانش بنیان تجاری سازی شود، چه تدبیری شده؟ 

علی‌آبادی: من یک جور دیگری می خواهم به این مسئله بپردازم،ما مادامی که در واقع متناسب با توان خودمان یک کالایی را تولید می کنیم و می سازیم باید انتظار نداشته باشیم که جامعه به روشنی از آن استقبال کند‌، بلکه زمانی که در واقع ما می رویم برای حل مسئله ای که در جامعه وجود دارد،‌ ظرفیت هایمان را مطرح می کنیم می توانیم چشم انداز بهتری را انتظار داشته باشیم، اساساً داریم تلاش می کنیم که بین شرکت های دانش بنیان و شرکت های بزرگ که منابع دستشان است همکاری ایجاد شود ، این همکاری بر مدار یک مسائلی است که اینها مطرح می کنند، اکنون ما با چالشی که مواجه هستیم مثلاً در ایران برای تولید فولاد از متان استفاده می کنیم، از روش احیا مستقیم در حالی که در بیشتر کشورهای دنیا از کوره بلند استفاده می کنند، چرا؟ چون آنجا زغال سنگ دارند، اینجا ما گاز طبیعی داریم، لذا وقتی شما گاز طبیعی استفاده می کنید راندمان و بهره وری بهتری دارید اما یادتان باشد که این گاز طبیعی نامحدود نیست ممکن است که مثلاً به مشکلاتی مثل زمستان ها بخورید که محدودیت تأمین گاز داریم. اکنون در دنیا اتفاقاً کشورهایی که از روش احیا مستقیم استفاده کردند این شانس را دارند که بروند به سمت استفاده از فولاد سبز. فولاد سبز چیست؟ فولادی است که با انرژی خورشیدی و انرژی تجدیدپذیر می رود هیدروژن درست می کند، حالا هیدروژن را می آورد در ترکیب با متان استفاده می کند برای احیا فولاد یا مستقیم استفاده می کند، این فولادی که تولید می شود دیگر آلودگی محیط زیست ندارد و این شانس را خوشبختانه ما داریم. اکنون از جمله پروژه هایی که ما تعریف کردیم برای شرکت های دانش بنیان این است که بیایند در زمینه فولاد سبز خودشان را تجهیز کنند ما هم حمایت می کنیم، قرارداد می بندیم، برویم در این زمینه کار کنیم تا این که نه برویم یک محصولی را کار کنیم که بعداً برگردیم یکی پیدا شود آن را بخرد. البته این بحث کامل می شود وقتی بگوییم ما برای خلق آینده چکار می کنیم، چون ممکن است یک محقق بیاید یک ایده ای را مطرح کند شما هنوز با آن ایده مواجه نشدید ولی می تواند آینده دیگری را برای شما بسازد، آن هم مورد حمایت است به طور جداگانه، بنابر این پس خلق آینده یا حل مسئله این دو تا موضوعاتی هستند که در پیوند دادن شرکت های دانش بنیان کوچک و ضعیف که کم بنیه هم هستند به لحاظ مالی با شرکت های بزرگ که اتفاقاً بنیه مالی شان خیلی قوی است اما ممکن است نیازمند همین ظرفیت های انسانی باشند که در شرکت های دانش بنیان وجود دارد، پس به نظر من برای این که آن مسئله شما جواب داده شود ما باید برویم به سمت این که ما پول می دهیم که کالا تولید کند، بعدا از تو می خرند از تو نه، یا می رویم یک بازاری برای آن درست کنیم، خیر، بازارسازی از این طریق انجام می‌ شود. من دارم تمام بازارهای فناوری، و نیاز فناوری شرکت های بزرگ را در اختیار شرکت های دانش بنیان و دانشگاه ها قرار می دهم که بیایید از این ظرفیت ها استفاده کنید، بیایید ظرفیت های علمی خودتان را در این سمت هدایت کنید، یعنی ما در حقیقت دانش بنیان ها را در مقابل مسائلی قرار بدهیم که واقعی هستند و اتفاقاً برای حل شان پول کسی حاضر است بدهد، بازار است، پرداخت می‌کنیم که بیا این مسئله من را حل کن و پولش را بگیرد. این چیزی است که دارد دنبال می‌شود و یا اینکه اگر ایده ای دارد که به درد آینده می‌خورد، من این ایده را می‌خرم یا این ایده را حاضرم سرمایه گذاری کنم که تبدیل شود به یک کالایی که باید هم در ایران و هم در خارج بشود فروخت.

سوال: دو سال پیش ما تحریم بودیم، در بازار خارجی نه عضویت شانگهای را داشتیم، نه عضویت بریکس را داشتیم، نه با کشورهای همسایه روابط تجاری داشتیم و نه حتی کشورهای دورتر، اما آقای دکتر علی‌آبادی زمانی وزیر می‌شوند که یک بازار گسترده ای به این صورت ایجاد شده، بسیاری از آن موضوعات تحریمی تا حدود زیادی حداقل برای یک بازار 400 – 500 میلیون نفری برطرف شده و ما می‌‌توانیم این کار را بکنیم. بحث این است که در این وضعیت آیا ما همان سیاستی را دنبال می‌کنیم که دو سال بلکه بیشتر مثلاً دو سال، سه سال، چهار سال، پنج سال پیش دنبال می‌کردیم یا نه ما برای این دوران تحولی یک فکر جدیدی را طراحی کردیم؟

علی‌آبادی: امام علی (ع) می‌فرمایند «الفرصه تمّر مرّ السحاب» فرصت ها می‌آیند مثل ابر می‌روند ولی به نظرم تعبیر جالب تر آن این است که باز هم می‌آیند، فرصت های تازه می‌آیند. بشر اساساً مرتباً با فرصت های تازه و چالش های تازه مواجه می‌شود اصلاً امتحان ما برای همین است، ما اینجا هستیم تا زمانی که زنده هستیم باید با مسائل دست و پنجه نرم کنیم، یکسری مسئله تازه بوجود می‌آید، یکسری مسئله های قبلی به نحوی حل می شود، ما در برنامه ریزی که در وزارت صمت کردیم یک برنامه ریزی راهبردی است، برنامه ریزی راهبردی یعنی برنامه ریزی پویا یعنی ما مرتباً دنیا و محیط مان را رصد می‌کنیم، از فرصت ها استفاده می‌کنیم و با چالش ها مقابله می‌کنیم از طریق همین نهادهای دانش بنیان، یعنی چالش ها را مسئله می‌بینیم و برای مسائل می‌رویم راه حل پیدا می‌کنیم، مسائل دنیا دارد عوض می‌شود، امروز ترتیبات سیاسی دنیا عوض شده، بریکس یک تحول بزرگ جهانی است، جمعیت برزیل، هند، روسیه، چین، آفریقای جنوبی، جمهوری اسلامی ایران، امارات عربی متحده و عربستان سعودی ظرفیت های انسانی و ظرفیت های مالی و ظرفیت های بازاری شان ببینید چه وسعتی دارد، یا مثلاً فرض بفرمایید شانگهای یا فرصت های دیگری که ممکن است بعداً بوجود بیاید، اینها برای ما فرصت هستند منتها اگر از این فرصت ها استفاده کنیم قدر نعمت های خدا را دانستیم اگر نکنیم ما کاهلی کردیم و باید پاسخگو باشیم. ما در وزارت صمت 8 برنامه راهبردی را تدارک دیدیم که در این 8 برنامه راهبردی 32 برنامه است و به عنوان پیشران 20 تا پروژه بزرگ تعریف کردیم که مثلاً یکی از این پروژه ها برقی کردن حمل و نقل پرسرعت است. ما اکنون در کشور حمل و نقل ریلی داریم اما حداکثر سرعت مان 120 کیلومتر، 160 کیلومتر است در حالی که می‌توانیم برویم به سمت حمل و نقل با سرعت های بالاتر در حالی که کشور پهنه وسیعی دارد، گرچه جغرافیایی ما طوری نیست که مثل آمریکایی ها یا اروپایی ها یا چینی ها این توسعه را بدهیم، باید توسعه متناسب با وضعیت خودمان باشد. این یک پروژه است، اکنون در وزارت صمت برنامه ریزی شده و داریم، در این زمینه ها کار می‌کنیم، یا در زمینه مشکل هوایی کشور اکنون تعداد زیادی هواپیما داریم که باید مسئله شان را حل کنیم این تبدیل شده به یک مگاپروژه در داخل صمت و داریم روی آن کار می‌کنیم با استفاده از ظرفیت دانش بنیان. امیدوار هستیم که در پایان دوره بتوانیم یک خبر خوب برای مردم داشته باشیم. در زمینه حمل و نقل دریایی، با توجه به سیاست هایی که مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد دریا فرمودند، برنامه بسیار وسیعی داریم که من بعداً آماده هستم در برنامه دیگری، برای شرح آن، چون واقعاً یک برنامه مفصل است موضوع اقتصاد دریا. ما همواره باید در انتظار فرصت ها و چالش ها، با هم باشیم و اگر فقط برای فرصت ها خودمان را آماده کنیم ممکن است چالش ها درنوردند. ما آماده هستیم که با فرصت های تازه و فرصت هایی که خودمان خلق می‌کنیم نه فرصت هایی که برای ما خلق می‌شود، بعضی فرصت ها خلق می‌شود، بعضی فرصت ها را ما می‌توانیم بوجود بیاوریم با روش های دانش مدار.

سوال:‌ ما در دهه 70 شهرک های صنعتی را راه انداختیم که کارهای بزرگی هم انجام شد، اکنون سهم شرکت های دانش بنیان در این شهرک های صنعتی وضعیتش چه طور است؟

علی‌آبادی: یکی از پروژه های پیشران ما توسعه همین شهرک هاست،‌ ما باید صنعتی شویم. ما کشور پرآبی نیستیم، ما اگر آب داریم، کم داریم، ما باید بهینه استفاده کنیم که این اولویت اول است. یکی از پروژه های ما این است که از دریا استفاده کنیم آب را برای فلات مرکزی تأمین کنیم حالا چه به صورت آب شور بیاوریم و دریاچه های قدیمی را احیا کنیم و چه این که آب شیرین شده بیاوریم و بتوانیم صنایع را شارژ کنیم یا بخشی از نیازهای شرب مردم را تأمین کنیم، این یک پروژه اساسی است. ولی باید صنعتی شویم بدون شک، ما اکنون در استان سمنان 35 درصد، 33 درصد تولید ناخالص داخلی این استان صنعتی است اما سهم صنعت از آب کمتر از 3 درصد است. هنوز در آن استان هندوانه و خربزه هم می‌کاریم که بسیار آب بر هستند. من فکر می‌کنم که در عین حال که می‌رویم به سمت بهبود بهره وری در استفاده از منابع از جمله منابع کمیاب مان مثل آب، باید برویم به سمت صنعتی کردن کشور که می‌تواند بهره وری را در نیروی انسانی و در منابع به شدت بالا ببرد، بعد برویم جلوگیری کنیم از خام فروشی و از منابع خدادادی خودمان و منابع دیگری که از سرتاسر دنیا برای صنایع مان تأمین می‌کنیم بیاییم و صنایعی را پایه ریزی کنیم که برای کشور می‌توانند ارزش افزوده بالایی درست کنند. اما بله، بعضی شرکت های صنعتی مثلاً من می‌دانم حدود 9 هزار شرکت صنعتی، متأسفانه در این ادوار چند سال گذشته راکد شدند یا خیلی کم بهره شدند، یکی از کارهای ما تمرکز روی این شرکت هاست، آنهایی که دیگر به خاطر تغییر فناوری باید تعویض راهبرد بدهند، آنها را جداگانه ببینیم،‌ آنهایی که نه به لحاظ فناوری ضعیف نشدند، نیاز به کمک دارند باید یک وام سرمایه در گردش به آنها بدهند، باید تجهیزات شان نوسازی شود، آنها را حمایت کنیم و برخی از این شرکت ها که نه اساساً به دلایل غیر از اینها، ناکارآمدی مدیریت فعال نیستند آنها را هم طوری کمک کنیم که احیا شوند، این جزو سیاست های ما است. به طور کلی شهرک ساختن در کنار تمام ظرفیت های انسانی از جمله سیاست های وزارت صمت است، همین جا اعلام می‌کنم اگر چنانچه جایی فرصت وجود دارد ما حمایت می‌کنیم که کماکان شهرک سازی را توسعه بدهیم چون هم ایجاد اشتغال می‌کند،‌ هم جلوگیری می‌کند از خروج منابع انسانی و منابع مالی کشور.