اختلاف در لایحه بودجه 1401

نخستین تجربه دولت سید ابراهیم رئیسی در تدوین لایحه بودجه، با اصلاحیه زودهنگام همراه شد؛ لایحه بودجه سال آینده 21 آذرماه امسال به مجلس رسید و حالا چند روز مانده به آغاز بررسی کلیات آن در کمیسیون تلفیق، نامه اصلاح آن از سازمان برنامه و بودجه به مجلس تقدیم شده است.

دولت رئیسی با وجود آنکه وعده داده بود لایحه بودجه را در موعد قانونی ارائه می کند اما یک هفته دیرتر آن را به بهارستان فرستاد؛ تاخیری که البته ازمنظر برخی ناظران، به دلیل دوره انتقال دولت، قابل توجیه است.

اصلاحات بودجه ای نامه میرکاظمی

در نامه سید مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه بودجه به مجلس برای اصلاح لایحه بودجه1401، نکاتی وجود دارد که می توان در دو محور به آن اشاره کرد. محور نخست به محتوای این نامه مربوط است؛ نامه ای که در 4 بند، جزئیات اصلاحی مد نظر دولت در «ماده واحده»، «پیوست 1»، «پیوست 2» و «اطلاعات تکمیلی بودجه» را بیان می کند. البته بررسی اصلاحات مندرج در متن نامه میرکاظمی نشان می دهد که موارد اصلاحی بیشتر به صورت جزئی و مربوط به ارقام خرد برخی ردیف هاست و در مواردی دیگر نیز اصلاح از ویرایش نگارشی یا تایپی اعداد برخی ردیف ها یا عناوین آنها فراتر نمی رود.

محور دوم اما به موضوع اصلاح ساختار بودجه نویسی باز می گردد؛ موضوعی که با وجود اصرار مجلس، در محتوای نامه میرکاظمی مشاهده نمی شود. مجلسی ها اخیرا در نامه ای خطاب به مسعود میرکاظمی به سازمان برنامه و بودجه گوشزده کرده و خواستار اعمال قانون «احکام اصلاح ساختار بودجه» در لایحه بودجه 1401 شده بودند. در این باره می توان به اظهارات محسن زنگنه رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه به میرکاظمی اشاره کرد که گفته بود: بی توجهی دولت به قانون مذکور در لایحه بودجه سال آینده، از شفافیت این لایحه کاسته است.

با این حال، میرکاظمی 10 روز پس از دریافت این نامه تذکر مجلس، نامه ای به پارلمان می نویسد و موارد اصلاحی مدنظر دولت را به بهارستان اعلام می کند اما در آن خبری از موارد اصلاحی مدنظر مجلس نیست.​

اصلاحات پنهانی

 اما ظاهرا این همه ماجرا نیست و موارد اصلاحی اعلام شده از دولت به مجلس برای اعمال در لایحه بودجه 1401، به آنچه در نامه میرکاظمی آمده و انتشار یافته، محدود نمی شود.

شنیده ها حکایت از اعمال اصلاحاتی دارد که خبری از آنها منتشر نشده است. شنیده های اکوایران در گفت و گو با برخی کارشناسان، حاکی از آن است که دولت اصلاحات دیگری نیز در لایحه بودجه 1401 صورت داده است که در 4 محور قابل تفکیک است.

محور اصلاحی اول که در نامه میرکاظمی به مجلس نیامده، به تغییر فرم لایحه بودجه در قالب دستگاه های اصلی و دستگاه های تابعه باز می گردد. به گفته برخی کارشناسان، سازمان برنامه و بودجه نتوانست به صورت کامل، ایده تفکیک ردیف دستگاه ها به دستگاه های اصلی و تابعه را در سند بودجه 1401 پیاده سازی کند؛ از این رو پس از تقدیم این لایحه به مجلس ناچار به اعمال تغییراتی با هدف سازگار کردن برخی موارد شد.

محور اصلاحی دوم که در نامه میرکاظمی به مجلس نیامده، مربوط به جدول 7 (از جداول کلان بودجه) است؛ جدولی که خلاصه بودجه دستگاه های اصلی و توزیع اعتبارات هر یک به تفکیک اعلام شده و پس از انتشار لایحه، با انتقادات جدی روبرو شد. ازجمله آنکه شاخص های دقیقی برای اعتبارات برآوردشده دستگاه های اصلی اعلام نشده بود. شنیده های اکوایران در گفت و گو با برخی کارشناسان حاکی از آن است که دولت به اصلاح این شاخص ها مبادرت کرده است.

محور اصلاحی سوم که در نامه میرکاظمی به مجلس نیامده، مربوط به تبصره 10 ماده واحده لایحه بودجه است. ظاهرا بند «ی» تبصره 10، از ماده واحده بودجه حذف شد. در بند «ی» این تبصره آمده بود: «به منظور افزایش مسیرهای پروازی و تسهیل عبور و مرور پروازهای بین المللی از فضای جمهوری اسلامی ایران و افزایش درآمدهای ارزی، با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت راه و شهر سازی، مسیرهای پروازی اصلاح و افزایش یافته و درآمد حاصل از این افزایش پرواز، پنجاه در صد (50 (%در اختیار صندوق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی و پنجاه درصد (50 (%در اختیار ستاد کل نیروهای مسلح قرار می گیرد.»

شنیده های اکوایران حکایت از آن دارد این بند از تبصره 10 به دلیل مخالفت وزارت راه و شهرسازی با آن از لایحه حذف شده است.

محور اصلاحی چهارم که در نامه میرکاظمی به مجلس نیامده، مربوط به طرح هایی است که در نسخه لایحه بودجه که دولت به مجلس ارائه کرد موجود نیست و حالا سازمان برنامه آن را به لایحه افزود. ظاهرا این اصلاح به گنجاندن برخی طرح های پیشنهادی در لایحه باز می گردد که نمایندگان مجلس پیشنهاد آن را مطرح کرده بودند اما دولت از اعمال آنها در لایحه بودجه امتناع کرده بود. حالا اما به دلیل درخواست نمایندگان مبنی بر ارائه فرصت مجدد به آنها برای پیشنهاد این طرح ها و تشریح توجیه فنی و اقتصادی آنها، در لایحه قرار گرفته است.

چشم انداز بودجه در مجلس

گرچه نامه مسعود میرکاظمی درباره لایحه بودجه _که بیشتر تصحیح اشتباهات بودجه نویسی است تا اصلاح بودجه_ به مجلس ارسال شده اما احتمالا عدم توجه تدوین کنندگان لایحه بودجه 1401 به قانون مصوب مجلس یازدهم (در ابتدای گزارش به آن اشاره شد) مسیر تصویب کلیات لایحه را به نحوی که دولت مد نظر دارد با مشکلاتی مواجه کند.

البته شاید رد کلیات لایحه بودجه 1401  با توجه به آغاز به کار دولت و همسویی مجلس به آن، فرضیه ای بعید به نظر برسد اما این احتمال همچنان وجود دارد که مجلس لایحه را با تغییرات زیاد نسبت به لایحه دولت به تصویب برساند.