قرارداد تجارت آزاد ایران با این ۲۰ کشور / جزئیات

محمد صادق قنادزاده با بیان اینکه از سال‌های گذشته حدود ۲۰ موافقتنامه تجارت ترجیحی یا آزاد با کشورهای مختلف وجود دارد، گفت: برای بیشتر آنها قرارداد پایه امضا و نهایی شده و عملا اجرا هم می‌شود، اما در واقعا اجرا نمی‌شود؛ یعنی هیچ تبادلی از این مسیر انجام نمی‌شود، چراکه فرآیند اجرایی طی نشده است.

همچنین به گفته وی در مواردی قراردادها مصوب شده، اما در مراحل مذاکراتی متوقف شده است. با این حال طی دو سال‌های گذشته احیای موافقتنامه‌ها با کشورهای هدف، شامل کشورهای همسایه و بعد کشورهای همسو، پیگیری شد. برای مثال ایران با پاکستان قرارداد تجارت ترجیحی داشت، اما از سال ۲۰۱۷ متوقف شده بود که این موضوع بیشتر هم به ایران برمی‌گشت.

قنادزاده با بیان اینکه در حال حاضر موافقتنامه تجارت ترجیحی با پاکستان احیا شده، تصریح کرد: پاکستان شریک استراتژیک برای ایران است و به همین دلیل در مسیر احیای تجارت ترجیحی، موافقتنامه تجارت آزاد با پاکستان را هم با این کشور شروع کردیم که الان در مراحل نهایی تبادل لیست هستیم و امیدوارم سال آینده به مرحله اجرا برسد.

وی افزود: با کشور ازبکستان هم قرارداد پایه وجود داشت، اما نهایی نشده بود. در حال حاضر لیست‌های تجارت ترجیحی با ازبکستان در حال نهایی شدن است که به زودی انجام می‌شود. با کشور اندونزی و وضعیت مشابهی وجود دارد. اما با سوریه موافقتنامه تجارت آزاد امضا شده و حتی ۸۸ قلم کالای استثنا در همین دوره برطرف شد و عملا تجارت ایران و سوریه در حال حاضر کاملاً تجارت آزاد است. البته برخی مراحل تکمیلی وجود دارد که باید طی شود تا به مرحله اجرایی برسد.

این مقام مسئول با بیان اینکه مذاکرات برقراری تجارت ترجیحی یا آزاد با برخی کشورها مثل عمان، اندونزی، مالزی و غیره هم اخیراً شروع شده، گفت: بنابراین در مجموع در حوزه قراردادهای دوجانبه، با ۲۰ کشور قرارداد موافقتنامه تجارت ترجیحی یا آزاد داریم که در مراحل مختلفی هستند؛ برخی از آنها در حال اجرا برخی کاملاً متوقف و برخی در مسیر مذاکرات هستند.

به گفته معاون ارتقای کسب و کارهای بین المللی سازمان توسعه تجارت در حال حاضر تقریباً همه قراردادهایی که امضا شده به لحاظ قانونی اجرایی هستند، اما بخش خصوصی و بدنه تجاری از این قراردادها استفاده کمی می‌کند. در دنیا بیش از ۵۰ درصد تجارت از مسیر موافقتنامه‌ها پیش می‌رود، اما این رقم در ایران کمتر از ۵ درصد است. بخشی از مشکل به این دلیل است که برخی مراحل اجرایی مثل قوانین مبدا، استاندارد و غیره به نتیجه نرسیده و ژنجیره تکمیل نشده، بنابراین قرارداد ابتر مانده بخش خصوصی هم عملاً از این قراردادها مدافع نشده است. عموما تحریم‌ها روی این موضوع اثر ندارد، چراکه طرف مقابل با علم به این موضوع و پذیرش ریسک وارد قرارداد شده است.

قنادزاده همچنین اظهار کرد: سوریه، ترکیه، پاکستان، تونس، کوبا، بوسنی، اندونزی، ونزوئلا، عمان، صربستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان، مالزی، هند، نیکاراگوئه، لبنان، بنگلادش و تایلند از جمله کشورهایی هستند که ایران با آنها موافقت‌نامه تجاری در جریان یا در حال طی فرآیند دارد. از طرف دیگر به برخی کشورها، از جمله در آفریقا، پیشنهاد شروع مذاکرات برقراری تجارت ترجیحی یا آزاد را ارائه کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه اجرای موافقت‌نامه‌های تجاری یک کار بین دستگاهی است، تصریح کرد: چندین مورد موافقتنامه تجارتی چندجانبه هم در کشور وجود دارد که مهمترین آنها موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیاست. بر اساس موافقتنامه تعرفه بیش از حد ۸۷ درصد کل کد تعرفه‌های کالایی ایران با این ۵ کشور صفر شد. این موافقت‌نامه اولین موافقتنامه تجارت چند جانبه کشور است. نکته مهم این است که عمده واردات ایران از این کشور نهاده‌ها، کالاهای اساسی و کالاهای سطح پایین به لحاظ تکنولوژی است. در مقابل بخش عمده صادرات ایران به این کشورها کالاهای با ارزش افزوده بالاتر است. این بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری ظرفیت بسیار خوبی برای کشور است. این موافقتنامه در حال حاضر در فرآیند اخذ مصوبه مجلس است و با توجه به مشارکت بخش خصوصی در مراحل مختلف انعقاد این قرارداد، پیش بینی می‌شود در صورت اجرا یکی از موفق‌ترین موافقت‌نامه‌های تجارت کشور باشد.

این مقام مسئول ادامه داد: کشورهای عضو اوراسیا اعلام کردند که تا ۳ تا ۶ ماه آینده این موافقتنامه را مصوب می‌کنند. سازمان توسعه تجارت هم در حال پیگیری این موضوع از معاونت حقوقی مجلس است و تلاش می‌کنیم تصویب این موافقتنامه به مجلس فعلی برسد.

به گفته معاون ارتقای کسب و کارهای بین المللی سازمان توسعه تجارت با گروه‌های گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه (D۸)، سازمان همکاری‌های اسلامی (OIC) و غیره مذاکراتی برای انعقاد قرارداد تجارت ترجیحی یا آزاد در جریان است.

این مقام مسئول با بیان اینکه از ظرفیت موافقتنامه‌های تجاری به خوبی در کشور استفاده نکردیم، گفت: یکی از برنامه‌های جدی سازمان توسعه تجارت، تمرکز ویژه بر احیای موافقت‌نامه‌های تجاری و اجرایی سازی آنها است. پیش بینی می‌شود اگر بتوانیم این قراردادها را اجرایی کنیم، با ایجاد مزیت رقابتی منجر به جهش در تجارت کشور می‌شود.