شیوه محاسبه جدید قبض گاز
طبق اعلام شرکت ملی گاز، حدود ۷۶ درصد مردم در سه پله اول مصرف قرار دارند و حدود ۵۰ درصد از مصرف کل گاز در بخش خانگی را به خود اختصاص می‌دهند.
براساس اعلام شرکت ملی گاز ایران، میزان تعرفه مصرف گاز مشترکان در پاییز و زمستان سال جاری، براساس نسبتی از میزان مصرف سال گذشته و به صورت پلکانی محاسبه می‌شود. اما مشترکان باید چقدر در میزان مصرف خود صرفه‌جویی کنند و این صرفه‌جویی در چه نسبتی از میزان مصرف سال‌های گذشته باشد که به اعمال تخفیف یا تنبیه منجر شود؟
رئیس امور تعرفه‌های شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد؛ مشترکینی که در سه پله اول مصرف قرار دارند کم‌مصرف در نظر گرفته می‌شوند و صورتحساب حداقلی برای آنان صادر خواهد شد. اما مشترکین بسیار پرمصرف که در پله‌های یازدهم و دوازدهم مصرف قرار دارند بالاترین قیمت را با تعرفه پنج و شش هزار تومان به ازای هر متر مکعب پرداخت خواهند کرد.
به گفته نورانی اگر مشترکین خانگی مصارف خود را در دوره زمانی ۱۶ آبان تا ۱۵ اسفند ۱۰ تا ۳۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش دهند طبق مصوبه هیأت وزیران به ازای هر متر مکعب پنج برابر هزینه فرآوری و انتقال و توزیع به آن‌ها تخفیف داده خواهد شد.
به عبارت دیگر به ازای هر متر مکعب صرفه‌جویی در مصرف گاز، معادل ۱۶ برابر نرخ گاز سه پله اول، پاداش می‌گیرند یعنی معادل هر متر مکعب ۱۶۰۰ تومان. به عبارت دقیق‌تر اگر یک مشترک ۱۵ درصد مصرف گاز خود را کاهش دهد، بسته به میزان قبلی مصرف گاز بین ۱۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان پاداش می‌گیرد.
از سوی دیگر بخش تجاری و کسب و کار‌ها طبق مصوبه باید مصارف خود را به ۸۰ درصد مصرف سال ۱۴۰۰ برسانند و در صورت مازاد بر این مصرف، گاز آن‌ها با بالاترین نرخ فروش داخلی که شش هزار تومان برای هر متر مکعب است، محاسبه خواهد شد.
براساس مصوبه ۱۰ خرداد هیات وزیران، که به پیشنهاد وزارتخانه‌های نفت، نیرو و سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان ملی استاندارد ایران به اجرا درآمد، همچنین الگوی مصرف بهینه گاز خانگی برای اقلیم‌های مختلف کشور متفاوت خواهد بود.
در این مصوبه جدید که دولت از آن به عنوان مصوبه تنبیهی پردرآمد‌ها و حمایتی از مناطق کم برخوردار یاد می‌کند، مشترکان گاز خانگی با مصرف گاز بیشتر در پله‌های بالا قرار گرفته و باید مبلغ بیشتری برای هر متر مکعب مصرف خود بپردازند. اما آیا اجرای این مصوبه در واقعیت به پرداخت هزینه بیشتر از سوی مرفه‌ها منجر می‌شود؟
طبق اعلام شرکت ملی گاز، حدود ۷۶ درصد مردم در سه پله اول مصرف قرار دارند و حدود ۵۰ درصد از مصرف کل گاز در بخش خانگی را به خود اختصاص می‌دهند و لذا اعمال این مدل از محاسبه گاز بها به حمایت از بخش عظیمی از جامعه منجر می‌شود.
اما اعمال تعرفه جدید با انتقاداتی از سوی کارشناسان نیز مواجه شده است؛ آنان معتقدند که کاهش مضاعف تعرفه بخش خانگی می‌تواند به افزایش مصرف و در نهایت ناترازی گاز در زمستان منجر شود.
محمدامین راد کارشناس انرژی می‌گوید: در ماه‌های سرد سال، کشور با ناترازی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون متر مکعب در روز مواجه است که دلیل این اتفاق، افزایش مصرف گاز در بخش خانگی است و این سیاست دولت سیزدهم با ثابت نگه‌داشتن تعرفه گاز سه پله اول، اگرچه گام مهمی برای جلوگیری از اعطای یارانه انرژی به پرمصرف‌ها محسوب می‌شود، ولی به محدودیت گاز صنایع و نیروگاه‌ه‌ها منجر خواهد شد که منافعی ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلاری برای کشور دارند.
البته نگاهی به آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که توزیع مشترکین پرمصرف تهرانی را نشان می‌دهد موید این واقعیت است که اهداف کاهش مصرف خانگی در این بخش نیز به اندازه کافی محقق نشده است، چرا که بیش از ۸۸ درصد خانوار‌هایی که در پله‌های ۸ تا ۱۲ مصرف گاز هستند در مناطق مرفه شمالی تهران ساکن می‌باشند، حال آنکه تنها ۱۱ درصد در نیمه جنوبی شهر سکونت دارند. نکته جالب اینکه سهم سه منطقه ۱، ۲ و ۳ تهران که گران‌ترین خانه‌ها را داشته و مرفه‌ترین مناطق تهران محسوب می‌شوند، حدود ۶۶ درصد است.
به نظر می‌رسد دولت هر چند با اعمال سیاست‌های تشویقی گام رو به جلویی برای کنترل مصرف گاز خانگی برداشته است، اما سیاست‌های تنبیهی را به قدری به نفع طبقات مرفه‌نشین تضعیف کرده که در مجموع نمی‌توان انتظار مصرف کمتر و کارآیی زیادی از مصوبه فعلی برای جلوگیری از مصرف غیربهینه و حل ناترازی گاز در کشور داشت.