پیامدهای رویارویی میان ایران و اسرائیل

بازارهای انرژی این روزها و در میانه تنش های حاکم میان اسرائیل و ایران آماده فوران بودند. اما با پایان پاسخ ایران به اسرائیل و حملات موشکی و پهپادی تهران به سرزمین های اشغالی، به ناگهان همه چیز آرام شد.آنگونه که رسانه ها مدعی اند قیمت نفت خام در لندن و نیویورک در معاملات روز دوشنبه کاهش یافت؛ گزاره ای که نشان داد که چگونه هراس از رویارویی در خاورمیانه می تواند بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان را با چالش جدی روبرو  کند.

بازار در شوک

با این همه فارین پالسی با انتشار یادداشتی مدعی شد، بازارها از منظر عملی در شرایط بدی قرار دارند، حتی بدتر ازحمله هفتم اکتبر. بعد از پاسخ تهران به تل آویو، محور مقاومت کماکان رویاروی اسرائیل قرار دارد. انصار الله کشتی‌ها را در دریای سرخ هدف قرار می دهند؛ گزاره ای که شرکت های تجاری را به عقب نشینی واداشته است. در این میان هراس از سرانجام رویارویی اسرائیل و ایران نیز تجار را به هراس انداخته.معامله گران نفت پیشتر و از اوایل دسامبر، بهای نفت خام را به حدود 90 دلار به ازای هر بشکه رسانده بودند که بیشترین جهش با لحاظ کردن بدترین سناریوها در چند هفته اخیر قلمداد می شد.اما هنوز ان بدترین سناریو یعنی جنگ تمام عیار ادعایی رخ نداده است. با این حال، گروهی از تحلیلگران مدعی اند که پاسخ ادعایی اسرائیل می تواند بازار انرژی را در وضعیت اشفته تری قرار دهد.

ریچارد برنز، یکی از بنیانگذاران و رئیس بخش ژئوپلیتیک در Energy Aspects، موسسه مشاوره تحقیقاتی مستقر در لندن، مدعی است: “خطر تهدیدهای ژئوپلیتیکی کاهش یافته، اما تمام نشده است.” کاهش اندک قیمت‌ها منطقی است، اما انتظار نداشته باشید که این ارقام بازگرداند به ارقام اولیه اول سال جاری.گروهی دیگر مدعی اند، بازارهای نفت آموخته‌اند که با بحران‌های ژئوپلیتیکی به‌گونه‌ای حرکت کنند که سال‌ها پیش غیرقابل تصور بود، زمانی که صرفاً اشاره به تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، آینده نفت خام را ترسناک می‌کرد و موجب می شد تا روسای جمهور ایالات متحده به دنبال راهی برای آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت باشند. از منظر آنها، بخشی از این عقلانیت را می توان به تغییرات در نحوه عرضه بازار جهانی نفت ربط داد. بزرگترین تولیدکننده جهان، ایالات متحده است و رشد عرضه جهانی نفت در سال جاری و سال آینده از ایالات متحده و سایر کشورهای قاره آمریکا مانند برزیل، کانادا و گویان حاصل خواهد شد.

سایه سنگین ترس بر بازار نفت

نتیجه این است که بازار جهانی نفت، در حالی که به سختی مازاد عرضه می کند، به اندازه یک بشکه نیز فشرده نیست. به لطف خود انضباطی اوپک و شرکای آن در محدود کردن تولید، ظرفیت مازاد تولید نفت در بازار جهانی وجود دارد.با این حال سناریوهای بدتری ممکن است رخ دهد. با توجه به اینکه موازنه عرضه و تقاضای جهانی نفت هنوز به خوبی مطابقت دارد و اوپک پلاس مصمم است تولید خود را کنترل کند تا قیمت ها را بالا ببرد، هنوز فرصتی برای یک یا دو شوک سیاسی یا ژئوپلیتیکی وجود دارد که بازارهای نفت را تحت تأثیر قرار دهد. گروهی از تحلیلگران در همین راستا به رویارویی میان ایران و اسرائیل اشاره کرده و از لغو تجریم های ونزوئلا می گویند. در این میان، اوکراین همچنان پالایشگاه های روسیه را هدف قرار می دهد. کوین بوک، مدیر عامل ClearView Energy Partners، شرکت مشاوره انرژی مستقر در واشنگتن، مدعی است: کنگره به دنبال تحریم صادرات نفت ایران به چین است. “بازار نفت مانند یک سگ پودل فرانسوی است که وقتی خوشحال است با ظرفیت 97 درصد کار می‌کند، بنابراین برای زمین زدنش نیازی به بندکشی نیست.”

انصار الله همانگونه که صراحتا اعلام کرده تا توقف جنگ در غزه، کشتی های اسرائیلی و یا به مقصد سرزمین های اشغالی را در دریای سرخ و باب المندب، هدف حملاتش قرار می دهد، این در حالی است که 12 درصد از منابع جهانی نفت خام از طریق این دو منطقه عبور می‌کند. این در حالی است که گروهی از تحلیلگران این ادعا را مطرح می کنند که ایران در صورت ماجراجویی اسرائیل و غرب این توان را دارد تا تنگه هرمز را ببندد،آبراه حیاتی‌ در آن سوی عربستان سعودی که بیشتر نفت خام عربستان و کویت و تقریباً تمام نفت خام ایران از آن عبور می کند. اخیرا نیروههای پاسدران انقلاب اسلامی یک کشتی اسرائیلی را در آنجا توقیف کردند و فرماندهان ایران هشدار دادند که این کشور می تواند برای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده و اسرائیل تنگه هرمز ببندد. تمامی این متغیرها در حالی مطرح شده که اسرائیل به دنبال ماجراجویی نظامی است.تحلیلگران مدعی اند اسرائیل احتمالاً دارایی های نظامی ایران را چه هدف حملات ادعایی سایبری یا نظامی اش قرار خواهد داد و از همین رو هرگونه حمله ادعایی به تأسیسات تولید نفت ایران – که اهداف غیرنظامی در نظر گرفته می‌شوند، دور از ذهن است.

تحلیلگران مدعی اند، هرگونه تخطی به صنعت نفت ایران می‌تواند برای برای بازار نفت دردسرساز باشد. ایران سال گذشته بیشترین رشد تولید را داشت و اکنون – با علیرغم تحریم‌های ایالات متحده – حدود 3.2 میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند.چند مقوله دیگر تهدید کننده قیمت نفت است. کنگره ایالات متحده در حال بررسی لیستی از تحریم های احتمالی اضافی ادعایی علیه ایران است، از جمله طرحی که بانک های چینی را که به تجارت نفت ایران کمک می کنند، هدف قرار دهد. چین حدود یک سوم نفت ایران را وارد می‌کند و تقریباً کل رشد صادرات جدید ایران را تشکیل می‌دهد. بوک تخمین زد که چنین اقدامی، در صورت تصویب و اجرا، می تواند قیمت نفت را نزدیک به 10 درصد یا چیزی در حدود 8 دلار در هر بشکه افزایش دهد.

دولت بایدن در سال انتخابات مشتاق افزایش قیمت نفت نیست. این موضوع را برای اوکراین روشن کرده است و مکررا به کیف هشدار داده که به دارایی های نفتی مهم روسیه حمله نکند، مبادا قیمت نفت در ایالات متحده یک چهارم گالن افزایش یابد. بوک خاطرنشان کرد، اما مقاومت در برابر خواسته های کنگره دشوار است.یک خطر دیگر نیز وجود دارد. طرف‌های اروپایی عضو برنامه جامع اقدام مشترک، (توافق هسته‌ای ایران که ایالات متحده دیگر عضو آن نیست)، می‌توانند خواستار لغو فوری معافیت تحریم‌ها در سازمان ملل شوند. چنین اقدام ادعایی محدودیت های تازه ای را بر صادرات نفت تعریف خواهد کرد و بازار را به شکلی منفی تحت تاثیر می گذارد.